Σεξουαλικότητα στη μόδα: Από την εμπορευματοποίηση στην κατανόηση.

*Γράφει η Άννα Κιουμουρτζή.

Η μόδα αποτελεί μία μορφή τέχνης και όπως όλες οι μορφές τέχνης έχει πολλές φορές εξερευνήσει διάφορες πτυχές της ανθρώπινης φύσης, της αισθητικής και της αντίληψης των κοινωνικών πεποιθήσεων του καταναλωτή και συγχρόνως κοινού της. Η σεξουαλικότητα αποτελούσε αλλά και αποτελεί, σε και για ορισμένες κοινωνικές ομάδες, ένα ζήτημα ταμπού το οποίο μπορεί να περάσει εύκολα τα “εγκαθιδρυμένα κοινωνικά” όρια μεταξύ τέχνης και χυδαιότητας.

Ωστόσο, σε αυτό το άρθρο δεν έχουμε σκοπό να κρίνουμε ή να κατακρίνουμε τον τρόπο με τον οποίο η μόδα χρησιμοποίησε την σεξουαλικότητα. Αντ’ αυτού  θα μιλήσουμε ίσως περισσότερο για το πώς η σεξουαλικότητα ερμηνεύτηκε, αλλά και ερμηνεύεται από την βιομηχανία της μόδας τόσο, ώστε να προωθήσει διάφορες συλλογές ή καμπάνιες όσο και για να θίξει ίσως και να σοκάρει το ευρύ κοινό, για κάτι το οποίο οφείλει να θεωρείται μία ακόμη ανθρώπινη πτυχή.

Στην σημερινή κοινωνία ο όρος ταμπού τείνει προς την εξάλειψη και αυτό είναι ένα θετικό στοιχείο το οποίο προκύπτει τόσο από την τόλμη των διαφόρων καλλιτεχνικών κύκλων και προσωπικοτήτων στο να εκφράσουν την σεξουαλική ταυτότητα ή και αισθητική τους, όσο και από την ίδια την εξέλιξη της κοινωνίας και των προτύπων της. 

 “Το σεξ πουλάει” είναι μία έκφραση την οποία όλοι γνωρίζουμε και όλοι έχουμε ακούσει, τόσο από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, όσο και από τις διάφορες στρατηγικές μάρκετινγκ μεγάλων διαφημιστικών, ενώ αποτελεί πλέον ένα μοτίβο το οποίο κάνει έναν συνεχές κύκλο μέσα στον χρόνο.

Ενώ επέρχεται ή τουλάχιστον έτσι χρησιμοποιούνταν κατά την διάρκεια μεγάλων κρίσεων της αγοράς για να ιντριγκάρει και να προσεγγίσει ξανά ένα μεγάλο κομμάτι του αγοραστικού κοινού προς την κατανάλωση. Είναι άλλωστε γνωστό πως η ανθρώπινη φύση μας αποτελείται από τρία προκαθορισμένα ένστικτα: την ανάγκη για τροφή, την επιβίωση, αλλά και την αναπαραγωγή η οποία περιλαμβάνει το σεξ και ότι αυτό εμπεριέχει.

Και ποιος μπορεί να ξεχάσει άλλωστε, την πρωτοφανή ιδέα του Tom Ford κατά τη διάρκεια της θητείας του στον οίκο Gucci, αλλά και τον Yves Saint Laurent στην δεκαετία του ‘90 οι οποίοι μας υπενθύμισαν πως το σεξ πουλάει. Πιο συγκεκριμένα ο Tom Ford ανέλαβε την δημιουργική διεύθυνση του οίκου Gucci το 1994 μία χρονιά στην οποία ο οίκος δεν μεγαλουργούσε και ήταν γνωστό πως όδευε προς την πτώχευση.

Γνωστός για τις πρωτότυπες ιδέες του και την σαγηνευτική αισθητική του ο Tom Ford εμπνεύστηκε από τις καμπάνιες του ‘80 τις οποίες δημιούργησε ο Calvin Klein και μας έδωσε ίσως την πιο τολμηρή καμπάνια στον χώρο της μόδας ανά την ιστορία. Και δεν ήταν καμιά άλλη από εκείνη για τον οίκο Gucci την άνοιξη του 2003.

Δεν είναι τυχαίο που η εικόνα της Carmen Kass με το οικόσημο “G” σχεδιασμένο στην ηβική της περιοχή χαράχτηκε για πάντα στη μνήμη μας και έγινε viral σε μία εποχή όπου τα social media δεν υπήρχαν, ή τουλάχιστον δεν υπήρχαν στην μορφή που υπάρχουν σήμερα. Και ακόμη περισσότερα δείγματα όπως αυτό για το άρωμα Opium από τον Yves Saint Laurent όπου το Top Model Sophie Dahl, πόζαρε φορώντας μόνο ένα περιδέραιο και κυριολεκτικά το άρωμα της σε μία πόζα, που τότε προξένησε τεράστια ταραχή, καθώς υποκινούσε μία “πορνογραφική” κατά το είθισται αισθητική γύρω από το αισθησιακά τοποθετημένο γυναικείο σώμα. 

Προχωρώντας είδαμε πολλές εμπορικές καμπάνιες οι οποίες χρησιμοποίησαν ή κινήθηκαν γύρω από το concept της σεξουαλικότητας με παραδείγματα όπως αυτά των οίκων: Emporio Armani Underwear Άνοιξη 2009 με τους David και Victoria Beckham, τις καμπάνιες του ίδιου έτους από τον Calvin Klein με πρωταγωνιστές την Eva Mendes και τον πρωτοεμφανιζόμενο τότε Jamie Dornan.

Mα και εντονότερες εικόνες όπως αυτή της Shannon Click για την Άνοιξη 2007 του οίκου Dolce & Gabbana, η εμφάνιση της Rosie Huntington-Whiteley για το άρωμα Burberry Body το Φθινόπωρο του 2011 στο οποίο δεν φορούσε τίποτα παρά μόνο την εμβληματική καμπαρντίνα του γνωστού οίκου. Θα ήταν δυνατό να αναφέρουμε εκατοντάδες καμπάνιες με τρομερά γνωστούς πρωταγωνιστές όπως την Claudia Schiffer ή την Rihanna και την Dakota Fanning.

Ωστόσο το ζήτημα εδώ είναι να παρατηρηθεί πως η συζήτηση έχει μεταφερθεί από την χρήση της σεξουαλικότητας για την προώθηση της μόδας στην ένωση αυτής με την μόδα ως μορφή έκφρασης. Η σεξουαλικότητά πλέον δεν συντάσσεται ως ένα εργαλείο με το οποίο προωθούμε κάποιο αγαθό αλλά ως μία μορφή έκφρασης η οποία έρχεται σε διάλογο με τον χώρο της μόδας.

Είναι πλέον κάτι παραπάνω από μία γυμνή εικόνα ή μία προκλητική εμφάνιση. Ως κομμάτι της ζωής μας και κομμάτι της προσωπικής ταυτότητας του καθένα από εμάς η σεξουαλικότητα αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι το οποίο δεν μπορεί να λείπει από την τέχνη και τα καλλιτεχνικά παρακλάδια της.

Οφείλει να αναδεικνύεται, να συζητείται, να εκπροσωπείται και όχι να επιδεικνύεται και αυτό, συμβαίνει. Η κοινωνία έχει πλέον απορρίψει τον όρο ταμπού και με αυτόν έχει απορρίψει το concept της εργαλειοποίησης ενός τόσο φυσικού και όμορφου τρόπου έκφρασης. 

Δείγματα όπως αυτά των οίκων Eckhaus Latta, Missoni, Versace, Loewe, Donna Karan, Benetton, Jean Paul Gaultier, Bottega Veneta, Vivienne Westwood, Savage x Fenty μα και πιο εμπορικών όπως η Yeezy, μας αποδεικνύουν πως η σεξουαλικότητα συνυπάρχει με την μόδα καθώς θίγει ζητήματα όπως η αγάπη για το σώμα και τον εαυτό μας, η αποδοχή για το ποιοι είμαστε αλλά και για το πώς αποφασίζουμε να εμφανιστούμε στην κοινωνία γύρω μας.

Η σεξουαλικότητά συνεργάζεται με τη μόδα υποστηρίζει τον άνθρωπο ως οντότητα και συναίσθημα και δεν δημιουργεί ταμπέλες ως προς τον γενετικό ή σεξουαλικό προσδιορισμό μα γίνεται μία έννοια άυλη, ελεύθερη και υπέροχη όπως άλλωστε είναι στην πραγματικότητα.

Η ελευθερία έκφρασης σε οποιοδήποτε φάσμα αποτελεί πλέον εορτασμό και δεν υπόκειται σε προκαταλήψεις, ταμπού και πεπαλαιωμένες πεποιθήσεις. Εκδηλώνεται ανοιχτά, δίχως να προσπαθεί πλέον να ευχαριστήσει μία συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων. Δεν είναι glossy, δεν είναι η “ιδανική” ή “κοινωνικά αποδεκτή” και δεν είναι ψευδής παρά τείνει να ακολουθεί μία φυσικότητα και μία απαίδευτη και μη απολογητική διαδρομή κατά την οποία ο άνθρωπος, αντί να κρύβεται απελευθερώνεται μέσα από την μόδα και την καλλιτεχνική έκφανση.

Κλείνοντας θα θέλαμε να πούμε πως η σεξουαλικότητά έχει μεταφραστεί, χρησιμοποιηθεί και  κατανοηθεί με πολλούς τρόπους τόσο από το ευρύ κοινό όσο και από τον χώρο της μόδας. Σίγουρα θα υπάρχουν πολλές αντίθετες και πολλές ακόμη διαφορετικές απόψεις και απεικονίσεις μα σήμερα εξετάσαμε απλώς αυτή την τόσο όμορφη εξέλιξη μιας τόσο θαυμάσιας ανθρώπινης πλευράς στον κόσμο, που τόσο αγαπήσαμε και συνεχίζουμε να αγαπάμε. Αυτόν της μόδας. 

*Πρώτη δημοσίευση 17 Μαρτίου 2021.